Waar stond de oude dorpskerk van Apeldoorn?
Waarschijnlijk loop jij er zelf ook regelmatig overheen: de koperkleurige contouren in de bestrating van het Raadhuisplein. Wist je dat dit de contouren van de buitenmuur en de toren van de oude Mariakerk zijn? Een deel is zichtbaar, maar een ander deel bevindt zich onder de terrassen!
Oude dorpskerk
Oude dorpskerk
In 1989 en in 1996 vonden op het Raadhuisplein, onder grote publieke belangstelling, opgravingen plaats op de plek van de oude dorpskerk. Aan de zuidzijde van het plein werden resten van de romaanse voorganger van de kerk gevonden. Dit romaanse kerkje van ruim 22 meter lang bestond uit een rechthoekig schip met een halfrond koor. Het moet tussen 1100 en 1200 zijn gebouwd van tufsteen en gefundeerd op een pakket moerasijzererts met veldkeien. Omstreeks 1392 werd het romaanse koor vervangen door een koor van bakstenen. Dit gotische koor is door de geërfden van de Wormingermark gebouwd als inlossing van een belofte. Zou de ziekte de pest het kerspel Apeldoorn en hun buurtschap voorbijgaan, dan zou het nieuwe koor er komen.
Eind 15e eeuw werd het kerkgebouw tot op het fundament gesloopt en verrees een geheel nieuwe kerk. Waarschijnlijk is toen ook de fraaie laatgotische toren gebouwd. Eind 15e of begin 16e eeuw werd de kerk uitgebreid. Na eeuwenlang een rooms-katholieke parochiekerk te zijn geweest, werd op de tweede Pinksterdag 1595 voor het eerst de leer van de Reformatie verkondigd door een dominee.
Einde van de oude dorpskerk
Het einde van de oude dorpskerk kwam in de 19e eeuw. Na een brand in de toren in 1817 zou een grote restauratie nodig zijn. Ook was de kerk te klein geworden voor het aantal kerkgangers. In 1835 was het dan zover en besloot de koning tot de bouw van de Nieuwe Kerk aan de Loolaan. In juni 1842 begon de afbraak van de oude dorpskerk. De naam ‘Mariakerk’ ging over op de in 1847 gebouwde rooms-katholieke voorganger van de huidige Mariakerk aan de Hoofdstraat.
Wat bewaard is gebleven, is het orgel en het oude doopvont. Het zandstenen doopvont stamt uit de tweede helft van de 12e eeuw. Waarschijnlijk werd het doopvont tijdens de Reformatie uit de kerk verwijderd. De steen werd echter nog tot in de 19e eeuw door de koster gebruikt om op te staan tijdens het afkondigen van zowel kerkelijke als burgerlijke berichten. Nu is het doopvont in CODA te bewonderen.
Het Raadhuisplein
Tegenwoordig doet het Raadhuisplein vooral dienst als plein voor de terrassen van Guusje, Jules Verne, Café de Paris, Parthenon en Eetcafé Fijn.
De contouren op het Raadhuisplein
